Een dag in het leven - Kenia: Microfinanciering in de praktijk

Stel je voor, je wordt 's ochtends wakker en ontdekt dat alle kleine ondernemingen in je wijk verdwenen zijn. Meteen verliest het straatbeeld aan charme en identiteit. Erger nog, de hele buurt zal er uiteindelijk onder lijden, want kleine ondernemingen stimuleren de lokale economie. Het mkb creëert banen, zorgt ervoor dat je voorzien bent van alle producten en diensten die je nodig hebt en verkleint onze ecologische voetafdruk.

Voor kleine bedrijven is de toegang tot voldoende werkkapitaal essentieel. In opkomende landen, zoals Kenia, lenen ondernemers doorgaans bij microfinancieringsinstellingen (MFI's).

In dit artikel neem ik je mee door een voor mij typische dag in Nairobi, waar ik woon. Ik ga langs bij drie buurtondernemers en vraag hen over het ondernemerschap en of ze al eerder leningen van een MFI ontvingen.

Gewapend met mijn boodschappentas en smartphonecamera kijk ik ernaar uit om vandaag op een andere manier mijn vaste winkeliers te ontmoeten. Lees mee en kijk wat ik ontdekt heb!

 

Opstaan en voorbereiden voor school: 5.00 - 7.30 uur

De ochtend begint bij mij thuis gewoonlijk om 5 uur. Ik sta op, maak mijn zoon klaar voor school, pak zijn tussendoortje en lunch  in, en breng hem naar school. Die 15 minuten lopen zie ik meteen als mijn bewegingstijd (makkelijker om fit te blijven omdat ik vanuit huis werk).

Langs Joyce’s hotel

Op dagen dat ik mijn zoontje eens een ander tussendoortje wil meegeven loop ik langs Hotel Tahila, eigendom van mijn vriendin Joyce, om versgebakken mandazi's (gebakken brood) te halen.

Joyce kookt overheerlijk! Haar hotel is dan ook mijn favoriete plek voor chapati (roti) of ugali (maïsmeel) en stoofvlees als mij aan kookinspiratie ontbreekt.

Joyce begon haar bedrijf 8 jaar geleden. Tijdens ons gesprek vertelt ze me dat haar voornaamste uitdaging de seizoensgebondenheid van haar bedrijf is. "De studenten die in de buurt wonen, zijn mijn belangrijkste klanten. Wanneer de scholen sluiten, gaan mijn verkoopcijfers omlaag. Ik wil mijn bedrijf graag uitbreiden door online bezorgingen aan te bieden. Op dit moment kan ik dat nog niet," legt ze uit.

 

 

Joyce geeft toe dat het aangaan van leningen een essentiële rol spelen in haar bedrijfsvoering. Ze vertelt me dat ze hiervoor voornamelijk een beroep doet op microkrediet-apps. "Het aangaan van leningen heeft me geholpen mijn bedrijf draaiende te houden," zegt Joyce. "Ik geef de voorkeur aan lenen bij microkrediet-apps omdat ze mijn lening snel verwerken, meestal binnen 2 tot 4 dagen," vervolgt ze. "Het probleem is dat hun rentetarieven kunnen oplopen tot 20%. Ook de terugbetalingsperiode is erg kort. Soms moet ik wekelijkse betalingen doen, en ze zijn daar heel streng in," voegt ze toe..

Als ik haar vraag of deze leningen haar leven en bedrijf positief beïnvloeden antwoord Joyce resoluut ja. "Ik heb met enkele van mijn leningen bedrijfsmateriaal aangekocht, zoals vriezers om voedsel te bewaren. Lenen via microkrediet-apps zorgt ervoor dat ik mijn bedrijf draaiende kan houden, mijn levensstijl niet hoef aan te passen, twee werknemers in dienst heb en het assortiment en de hoeveelheid maaltijden die ik aanbied kan vergroten."

 

 

Tijd voor het salon: 8.00 - 10.00 uur 

Op dagen dat mijn haar niet meewerkt, geef ik de voorkeur aan een vroeg ochtendbezoek aan de salon. Lokale salons werken meestal zonder afspraak, je moet hoogstens in een lange rij staan als je wat later op de dag komt.

Haren vlechten bij Anne

Vandaag bezocht ik de salon van Anne. Ik was haar eerste klant die ochtend. Mijn gebruikelijke kapsel zijn crochet vlechten, omdat ze beter zijn voor mijn natuurlijke haar.

Met de hulp van drie medewerkers biedt Anne verschillende kapsels aan en verkoopt ze haarproducten. Terwijl ze mijn haar deed, vroeg ik haar wat meer over haar bedrijf, haar uitdagingen en haar toekomstplannen.

 

 

 

"Ik begon mijn bedrijf in 2010, gedeeltelijk met mijn eigen geld en een kleine lening. In de loop der jaren heb ik mijn bedrijf laten groeien, voornamelijk met leningen van mijn chama (vrouwenspaargroep). Ik geef de voorkeur aan geld lenen van mijn chama omdat ik zoveel kan lenen als ik heb gespaard of net iets meer dan mijn spaargeld, een bedrag dat ik zonder moeite kan terugbetalen," zegt Anne.

Een chama is een informele groep ondernemende vrouwen die samenkomt om elkaar aan te moedigen maandelijks geld te sparen. Ze organiseren de groep doorgaans met een voorzitster, secretaris en penningmeester, en spreken regelmatig af om hun geld op een gezamenlijke rekening bij een financiële instelling te storten. Samen sparen stelt de vrouwen in staat om ieder om de beurt bij elkaar te lenen.

Het aangaan van leningen heeft Anne geholpen om voorraad voor haar salon te kopen en haar werknemers te behouden in een goeddraaiend bedrijf. Ze vertelt me dat ze met de opbrengsten uit haar bedrijf haar huis heeft gebouwd. 

Op de vraag naar leningen van microfinancieringsinstellingen, echoot Anne de opmerkingen van hotelier Joyce over hoge rentetarieven en de druk van korte terugbetalingsperioden. "Het kan ook wel eens een periode rustig zijn in de salon, wat me ervan weerhoudt te lenen, omdat ik misschien niet zo snel kan terugbetalen als vereist," voegt ze toe.

Als ze betere voorwaarden kon krijgen, zegt Anne dat ze meer zou willen lenen om haar voorraad te blijven vergroten en om de opleidingen als schoonheidsspecialiste die ze vroeger gaf nieuw leven in te blazen.

 

Boodschappen en ontbijt inkopen: 16.00 - 17.00 uur

Normaal gezien begin ik de voorbereidingen voor het avondeten en ontbijt voor de volgende dag rond 16.00 tot 17.00 uur, nadat ik mijn werk heb afgerond. Mijn ochtenden zijn daar te druk voor, dan is het meestal 'inpakken en wegwezen'.

Boodschappen halen bij Alice 

Ik ga langs bij Alice, een van mijn favoriete kruidenierswinkels, om ingrediënten voor het avondeten te kopen. Naast boodschappen verkoopt ze gekookte granen zoals bonen, groene linzen en linzen. Mensen geven de voorkeur aan gekookte bonen zodat ze de kooktijd thuis verkorten en dus besparen op gas (wat de CO2-uitstoot van het koken vermindert). Omdat granen duurder worden, is het kopen van gekookte porties van tussen de Kshs 30 en Kshs 40 (€ 0,19 - € 0,26) per kopje een gezonde eiwitrijke maaltijd die voor iedereen betaalbaar is.

Mijn zoon en ik zijn dol op een maaltijd van rijst/chapati, groene linzen en avocado.

Vandaag vertelde Alice me dat ze haar bedrijf in 2013 is begonnen. Daarna vroeg ik haar hoe het sindsdien is gegaan en of leningen deel hebben uitgemaakt van haar groei.

"In het begin had ik het moeilijk door de weinige klanten die ik maar aantrok. Tegenwoordig gaan de voorraden er snel door en raak ik voor het einde van de dag uitverkocht," zegt Alice. "Ik ben op zoek geweest naar leningen om mijn voorraad te vergroten zodat ik de hele dag door meer klanten kan bedienen," voegt ze eraan toe.

Maar Alice zegt dat het verkrijgen van voldoende en betaalbaar werkkapitaal niet eenvoudig is. Ze heeft verschillende opties geprobeerd, waaronder microkrediet-apps. "Er is een app die me Kshs 15.000 aan rente in rekening bracht voor een lening van Kshs 50.000 met een looptijd van een maand. Ik vind dat te hoog, dat is 30% rente," legde Alice uit.

Alice heeft overwogen om een kleine biashara (zakelijke) lening aan te gaan bij haar lokale bank, die normaliter is afgestemd op kleine bedrijven, maar ze werd afgewezen omdat haar rekening al een tijdje inactief was. "Ze vertelden me dat ik kleine bedragen moest storten, zelfs als het maar Kshs100 per dag was, gedurende 6 maanden om in aanmerking te komen voor een lening. Als ik dit had geweten, was ik eerder begonnen met sparen. Ook als ik lid was geweest van een SACCO*, zou het ook gemakkelijker zijn geweest om een lening te krijgen," zegt Alice.

Alice wil ook maaltijden en boodschappen gaan bezorgen. De juiste lening zou haar helpen haar bedrijf uit te breiden en werknemers aan te nemen.

^{* SACCO - Savings and Credit Cooperative Society}

 

Lokale kleine bedrijven en MFIs: de praktijk

De meeste kleine bedrijven hebben leningen nodig voor werkkapitaal en groei. Maar welke opties zijn er beschikbaar voor Kenianen, en welke zijn het meest in opkomst?

Microkrediet-apps zoals OYA en TALA bieden vaak één product aan: kleine leningen die binnen 30 dagen of minder moeten worden terugbetaald. Ze zijn de snelste en makkelijkst beschikbare optie voor ondernemers en hanteren minder strenge eisen. Een identiteitsdocument en geen onderpand zijn vaak voldoende om direct een lening te ontvangen. Toch lijken de korte terugbetalingsperiode en de hoge rentetarieven die ze in rekening brengen voor veel ondernemers niet op te wegen tegen de snelheid en het gemak.

Microfinancieringsinstellingen (MFI's), zoals die waarin je kunt investeren via Lendahand, zijn een standvastigere optie en bieden ook spaarrekeningen aan. Naast kortlopende leningen van 30 dagen kan je er als ondernemer ook lenen met langere looptijden, zoals 6 maanden. Het probleem hier is dat ze strengere leenvoorwaarden stellen om het kredietrisico te verminderen, wat er dan weer voor zorgt dat ze lagere rentetarieven kunnen hanteren.

 

Slechte administratie blijft een uitdaging 

Sommige bedrijven hebben moeite om deze leningen te verkrijgen omdat ze geen administratie of spaargeld hebben om de kredietgeschiedenis van hun bedrijf aan potentiële geldverstrekkers te laten zien. Dit geldt ook voor mijn kruidenier, Alice. Ze kon geen lening krijgen van haar lokale bank, die op maat gemaakte microfinancieringsleningen aanbiedt voor kleine bedrijven, omdat haar rekening inactief was geweest.

We zien dat meer gevestigde middelgrote bedrijven wel baat hebben bij MFIs, terwijl kleine en microbedrijven andere opties zoals leningen van vrouwengroepen en vrienden gebruiken om hun bedrijf drijvende te houden.

 

Omgaan met seizoensgebonden bedrijven

Voor kleine ondernemers die bang zijn voor leningen door de seizoensgebondenheid van hun bedrijf en het mogelijks vertragen van hun groei, denk ik dat één haalbare oplossing leningen met een lange looptijd zouden zijn. Door een ondernemer voldoende tijd te geven om te groeien zonder de druk van terugbetaling, kunnen langetermijnleningen hen helpen om creatief te zijn met hun aanbod aan producten of diensten tijdens laagseizoenen.

 

En hoe ziet het terugbetalen bij Lendahand voor jou als investeerder er uit? Lendahand heeft gunstige terugbetalingsvoorwaarden die investeerders beschermen en tegelijkertijd kleine impactvolle bedrijven in staat stellen te groeien. De meeste leningen hebben een looptijd van 12 tot 36 maanden en een terugbetalingsfrequentie van elke 6 maanden.