Reisverslag: Lynn bezocht al zeilend ondernemers in Tonga

In de zomer van 2021 vertrok ik met mijn vriend en onze zeilboot Offspring op wereldreis. We zeilden vanuit onze thuishaven Antwerpen langs de kust van Frankrijk, Spanje en Portugal zuidwaarts om uiteindelijk vanaf Kaapverdië de Atlantische Oceaan over te zeilen naar Suriname. 

Na een seizoen in de Caraïben besloten we de Pacific in te gaan en zo gingen we in april 2023 door het Panamakanaal. De beslissing maken of we al dan niet doorzeilden was groot en belangrijk. De eilanden in de Pacific zijn afgelegen en ook tussen de eilanden liggen steeds vele zeemijlen. Je moet er iets voor over hebben om de magische culturen en bijzondere plaatsen van ’s werelds grootste oceaan te bezoeken, toch?

In België werkte ik als fotograaf en grafisch vormgever, een baan die ik erg graag doe en ook wel mis onderweg. Gelukkig kon ik enkele ontwerp opdrachten behouden. Met m’n camera documenteer ik onze avonturen en daarover post ik op Instagram. Hoewel het vooral voor mezelf en onze naasten bedoeld is, ben ik altijd blij als mensen die ik niet ken het ook leuk vinden. 

Zo kreeg ik op een dag een berichtje van een andere Lynn, die bij Lendahand werkt. We kennen elkaar niet, maar ze volgde me al een tijdje via Instagram. Ze vroeg me of ik zin had in een foto-opdracht in Tonga, waar we toen net waren aangekomen. Ik had nog nooit over Lendahand of microfinanciering gehoord, maar na wat onderzoek en mailverkeer leek het me erg interessant.

Mijn opdracht? Ik zou portretten maken van Tonganen die door middel van microfinanciering van financiële instelling SPBD hun zaak hebben kunnen starten of uitbreiden.

Alles ging heel snel. Vanuit een koffiebar in Neiafu belde ik naar een contactpersoon van SPB Pacific in Tongatapu, de hoofdstad van Tonga. Zij regelde voor mij een afspraak met twee van hun werknemers in het kantoor van Vava’u, de noordelijke eilandengroep waar ik me bevond. We zouden dezelfde dag nog een aantal van hun klanten bezoeken, dus ging ik meteen naar onze boot om mijn fotomateriaal in te pakken, memory cards leeg te maken en batterijen op te laden.

Om 13u spraken we af, maar ondertussen kende ik het begrip ‘Tonga Time’ maar al te goed. Rond 14u30 reden we met Unga en Ana van SPBD Pacific naar het weiland van hun klant Lisa. Samen met haar man Melie en andere familieleden groeien ze daar ananas, meloen, taro en kava-wortel. Toen we aankwamen bleek Lisa net naar hoofdeiland Tongatapu te zijn gereisd om een hele oogst ananassen te verkopen op de markt. 

“Zie je die containers daar? We vangen in alles wat we maar kunnen water, van in emmers tot oude wasmachines. Het regent hier steeds minder door de klimaatopwarming,” vertelt Melie me terwijl we het land oplopen. “Met de lening van SPBD hebben we een stuk land bijgekocht en werkers aangenomen. Dat helpt ons een flink stuk vooruit,” voegt hij toe voordat hij met trots met zijn meewerkende familie op het veld poseert.

Leopolo vertelt me dat je voor je kunt gaan weven de ‘Lo’akau’ of padanusbladen moet wassen (als je ze in zeewater wast, krijgen ze een lichtere kleur dan in zoet water) en ze dan ongeveer twee weken nodig hebben om te drogen. Het klimaat maakt het werk niet evident. Als het veel regent kan de plant goed groeien, maar dat zorgt er tegelijkertijd voor dat de bladeren niet kunnen drogen. Klanten vindt ze via via of door haar zus die in Australië woont en haar matten aan geëmigreerde Tonganen verkoopt.

Hierna bezochten we twee vrouwen die van gedroogde pandanus bladeren matten weven. Dit is een oude traditie in Tonga die ook vandaag nog heel erg leeft. De gewoven matten bestaan in allerlei vormen en worden gebruikt in huis om op te zitten, eten, slapen maar worden ook rond hun middel gedragen bij een trouwfeest, begrafenis, of andere belangrijke levensgebeurtenissen. 

Dit is de 40-jarige Lepolo. Ze weeft samen met haar moeder om bij te verdienen. Tijdens het walvisseizoen werkt Lepolo bij een van de whale watching tours in Neiafu, maar dat is niet voldoende om het hele jaar rond te komen.

Ook de 42-jarige Ilima leerde het weven van haar moeder. Ilima heeft, afhankelijk van de soort mat, tussen de twee dagen en een week werk. Met haar aansluiting bij SPBD kan ze meer materialen kopen waarmee ze productief blijft. Het moeilijkste vind zij het vinden van klanten. Vaak komen ze bij haar aan huis, of kan ze via Facebook aan Tonganen in Austrialië of Nieuw-Zeeland een mat verkopen. Ze droomt ervan om haar bedrijfje verder te laten groeien en bekendheid te krijgen voor haar mooie matten.

Onze laatste stop bracht ons langs een familie die vanille teelt. Onderneemster Nafe is sinds 2012 aangesloten bij SPBD. Zo konden ze de vanille-plantage uitbreiden en met de opbrengsten van hun oogst een huis bouwen met een klein gebouw ernaast. Daarin produceren ze kava-poeder, want naast vanille hebben ze ook een terrein met taro, maniok, papaya en kava-wortel. 

Mijn vriend was ook meegekomen. Hij nam wat kiekjes achter de schermen en vond het natuurlijk leuk om dit allemaal mee te beleven. ‘s Avonds werd hij door Unga van SPBD uitgenodigd voor een traditioneel Kava-feest. Kava is een drank gemaakt van gedroogde en verpulverde kava-wortel. Er hangt een heel ritueel aan vast en de drank wordt in Tonga enkel door mannen gedronken. Ze komen wekelijks samen en spelen ondertussen muziek, zingen en vertellen elkaar oude verhalen. Hij vond het een unieke belevenis. 

Unga en Ana van SPBD Pacific brachten ons met veel plezier overal naartoe en waren een enorme hulp als tolk wanneer het Engels niet volstond. Het was ook handig om hen meer informatie te kunnen vragen over het leven en de mensen in Tonga.

De opdracht van Lendahand was welkom als financiële extra tijdens de zeilreis, maar bood ons ook een bijzondere lokale ervaring. Op de plantage kregen we een aantal ananassen mee en van de laatste familie een pakje vanille. Ik vroeg haar hoe ze ermee koken maar ze vertelde me dat het meeste wordt geëxporteerd en m’n in Tonga niet echt weet hoe je het moet gebruiken. ‘Als we al vanille in een recept doen, komt het uit een flesje concentraat dat je in de winkel koopt.’

Het leukste aan reizen voor mij zijn de ontmoetingen met mensen uit andere landen en culturen. Ik vind het fijn om te ontdekken hoe mensen ergens leven, hoe ze eten, hoe ze wonen, wat hun omgangsvormen zijn. Het viel me al op sinds we hier aankwamen dat de mensen in Tonga verlegen zijn maar eens je wat moeite doet bloeien ze meestal open en besef je waarom Captain Cook het destijds ‘The Friendly Islands’ heeft genoemd.